Witam. Moja 5-letnia córka ma zeza zbieżnego.Odkąd skończyła rok nosi okulary.Wada jest ok 5 na oko lewe i ok 3.5 oko prawe.Jeździmy na dzień dzisiejszy do 6 już okulisty i 2 z nich mówiło o operacji w celu korekty zeza a pozostali są przeciwni.Proszę powiedzieć o co chodzi w takich operacjach i o wszystkich za i przeciw bo słyszałam że takie operacje wykonuje się u dzieciFot: Lydie stock / Zez, czyli nieprawidłowe ustawienie oczu, należy do najczęstszych wad wzroku u niemowlaków i starszych dzieci, występuje też u dorosłych. Niektóre jego rodzaje, na przykład zez rozbieżny, sprawiają poważne problemy w codziennym życiu i niekiedy wymagają operacji chirurgicznej. Zez powstaje w wyniku braku współpracy między mięśniami poruszającymi gałką oczną albo ich nierównoległego działania. Jedna lub obie gałki oczne mogą się wówczas obracać lub wędrować do wewnątrz lub na zewnątrz, do góry lub do dołu. Zez potrafi utrzymywać się stale, ale niekiedy pojawia się i znika. Często występuje już u niemowlaka, choć może zaatakować dopiero w późniejszym okresie dzieciństwa, czy nawet w dorosłym życiu, powodując np. problemy z prowadzeniem samochodu i uprawianiem niektórych sportów, chociażby siatkówki. Zobacz film: Budowa i funkcje oka. Źródło: 36,6 Zez rozbieżny i inne rodzaje schorzenia Zez występuje pod różnymi postaciami, ze względu na kierunek odchylenia oka dzieli się na: zez rozbieżny (oko odchylone w kierunku skroni), zez zbieżny (oko odchylone jest w kierunku nosa), skierowany ku górze, skierowany ku dołowi, skośny. Według innego powszechnie stosowanego podziału wyróżnia się trzy główne rodzaje schorzenia: zez ukryty (zaburzenie równowagi mięśni ocznych powodujące wyłączenie się widzenia obuocznego i problemy z fuzją, czyli scaleniem obrazu z obu oczu), zez towarzyszący (powstaje na skutek trwałego odchylenia osi jednego oka w stosunku do osi oka ustawionego na wprost i jest spowodowany zaburzeniem równowagi siły działania poszczególnych grup mięśni ocznych) oraz zez porażenny (spowodowany porażeniem nerwu zaopatrującego daną grupę mięśni ocznych, prowadzący do zablokowania możliwości poruszania gałką oczną w określoną stronę). Zobacz też: Badanie wzroku - jak wygląda? Zez u niemowlaka Zez jest dość powszechnym zjawiskiem u nowonarodzonych dzieci. Często towarzyszy mu zjawisko zwane „okiem leniwym”, czyli niedowidzenie, gdy tylko jedno oko przekazuje informację wzrokową do mózgu. Oczy noworodka mają tendencję do wędrowania, ale już w 3–4 miesiącu życia niemowlę powinno być zdolne do skupienia wzroku na małych przedmiotach, a jego oczy do równoległego ustawienia. Zdrowy, sześciomiesięczny maluch ogniskuje wzrok zarówno na odległych, jak i bliskich przedmiotach. Jeśli nadmierny zez u dziecka utrzymuje się ponad cztery miesiące, należy zbadać jego oczy. Warto bowiem pamiętać, że schorzenie powoduje nie tylko niekorzystny efekt wizualny, ale przede wszystkim upośledza prawidłowe widzenie obuoczne, niekiedy prowadząc do niedowidzenia graniczącego nawet z całkowitą ślepotą. Jak wygląda leczenie zeza? Zobacz to na filmie Zobacz film: Zez - jak wygląda leczenie? Źródło: Klinika urody. W przypadku zeza u dzieci, okulista ocenia jakość widzenia każdego oka, obserwując, jak wzrok pacjenta podąża za zabawką czy innym barwnym przedmiotem. Konieczne bywa także zbadanie dna oka, które umożliwia rozpoznanie niektórych groźnych przyczyn zeza, np. nowotworów oka. Lekarz może też wykonać tzw. cover test, polegający na naprzemiennym zasłanianiu oczu zasłonką lub ciemnym szkłem, pozwalający ocenić, które oko zezuje. Zobacz też: Operacja laserowa oczu Zez – leczenie i operacja Leczenie zeza, zwłaszcza towarzyszącego i porażennego, należy rozpocząć od razu po rozpoznaniu choroby. Tym bardziej, że często powoduje ona rozmaite dolegliwości – nie tylko podwójne widzenie, ale również bóle oczu lub głowy. Jak ćwiczyć wzrok? Dowiesz się tego z naszego filmu Zobacz film: Jak ćwiczyć wzrok? Źródło: Klinika urody. W przypadku zeza u dzieci lekarz zaleca zazwyczaj stałe noszenie okularów dla poprawienia zdolności wędrującego oka do ogniskowania i regulowania kierunku linii wzroku w celu synchronizacji i wyprostowania oczu. Stosuje się także opaskę zasłaniającą zdrowe oko, by zmusić chore do skupienia wzroku. W tym samym celu zapuszcza się do zdrowego oka krople rozszerzające źrenicę, co powoduje zamazanie obrazu. Jeśli te metody zawiodą, konieczna może być operacja zeza, szczególnie w przypadku zeza u dzieci, o dużym kącie, pionowego lub skośnego. Zaleca się, by zabieg odbył się nie później niż do 10. roku życia, istnieje bowiem wówczas ogromna szansa nie tylko na prawidłowe ustawienie gałek ocznych, ale także na nauczenie prawidłowego widzenia obuocznego. W przypadku zeza u dorosłych wiek jest bez większego znaczenia, ponieważ operacja ma charakter w dużej mierze kosmetyczny, zwykle bowiem niemożliwe okazuje się przywrócenie prawidłowego widzenia obuocznego. Najczęściej okulista nacina ściankę zewnętrzną oka w celu wyregulowania napięcia wywieranego przez mięśnie zewnętrzne na jedno lub dwoje oczu. Czasem wykonuje się również tzw. zabieg resekcyjny, aby skrócić mięśnie oczne i poprawić ich położenie. Polega on na wycięciu fragmentu mięśnia, ponownym połączeniu końców i wszyciu mięśnia w swoje miejsce. Zez – ćwiczenia W leczeniu zeza stosuje się także ćwiczenie oczu zwane ortoptyką. Trening obejmuje zazwyczaj 6–8 sesji u wykwalifikowanego specjalisty w ciągu kilku miesięcy. W tym czasie pacjent poznaje specjalne ćwiczenia, które będzie mógł wykonywać w domu. Najlepsze efekty takich zabiegów uzyskuje się w przypadku zeza u dzieci – im młodsze osoby, tym terapia jest szybsza i skuteczniejsza. Rośnie wówczas także szansa na całkowite wyleczenie i wykształcenia widzenia obuocznego, czasami nawet z przywróceniem widzenia stereoskopowego. Zobacz film: Laserowa korekcja wzroku. Źródło: 36,6
Zez, określany potocznie jako uciekające oko, jest schorzeniem, które może pojawiać się już u niemowląt. Zwykle zaburza proces widzenia i rozwoju układu wzrokowego, dlatego u takich dzieci konieczna jest szybka konsultacja okulistyczna, a niekiedy nawet przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
Co to jest i jakie są przyczyny? Zez (strabismus) to choroba polegająca na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych. Wiążą się z nią różnego rodzaju zaburzenia widzenia jednoocznego i obuocznego. Aby podkreślić, że nie chodzi tylko o szpecące nierównoległe ustawienie oczu, używa się określenia choroba zezowa. Stosuje się różne podziały zeza, na przykład zez: jednostronny, gdy stale zezuje to samo oko, naprzemienny, gdy zezuje raz jedno raz drugie oko. Podział zeza ze względu na kierunek odchylenia oka: zbieżny (oko odchylone jest w kierunku nosa), rozbieżny (oko odchylone w kierunku skroni), ku górze, ku dołowi, skośny. Ryc. 1. Zez rozbieżny oka prawego (źródło CDC Public Health Image Library) Ryc. 2. Zez zbieżny Jeszcze inny podział uwzględniający rodzaj zeza: zez ukryty, zez jawny towarzyszący, zez jawny nietowarzyszący, czyli porażenny. Wielkość odchylenia zezowego, czyli kąt zeza, może mieć charakter stały lub zmienny. U małego dziecka (do 6.–8. roku życia) z jawnym zezem jednostronnym dochodzi w mózgu do tzw. tłumienia obrazu pochodzącego z chorego oka, co prowadzi do niedowidzenia (zob. Niedowidzenie) tego oka oraz do utraty lub niewykształcenia środkowej fiksacji siatkówkowej. Są to zaburzenia jednooczne. Z kolei zaburzeniami widzenia obuocznego są: brak stereopsji (czyli przestrzennego widzenia), brak fuzji obrazów, brak jednoczesnej percepcji, zamieszanie obrazów (ponieważ oczy nie są ustawione równolegle, na plamkę siatkówki zezującego oka pada inny obraz niż na plamkę zdrowego oka), podwójne widzenie (obrazy obserwowanego punktu padają na niekorespondujące ze sobą miejsca siatkówek chorego i zdrowego oka; zob. Podwójne widzenie), nieprawidłowa korespondencja siatkówkowa (nieprawidłowe pozaplamkowe miejsce fiksacji w siatkówce chorego oka zaczyna korespondować z plamką zdrowego oka), brak korespondencji siatkówkowej. W zezie naprzemiennym tłumienie bodźców wzrokowych zmienia się – dotyczy przez chwilę jednego oka, a następnie drugiego oka. W takich warunkach nie dochodzi do niedowidzenia żadnego oka, ale brak jest korespondencji siatkówkowej. Opisane powyżej zaburzenia powstają w ciągu kilku do kilkunastu tygodni, tym szybciej im młodsze jest dziecko, u którego pojawił się zez i praktycznie powodują jednooczność (widzenie tylko jednym okiem), która uniemożliwia wykonywanie wielu zawodów. Powstanie zeza w wieku młodzieńczym lub u osoby dorosłej powoduje podwójne widzenie, natomiast nie prowadzi do niedowidzenia czy do powstania nieprawidłowej korespondencji siatkówkowej. Zez ukryty polega na zaburzeniu równowagi napięcia mięśni gałkoruchowych. U małego dziecka to zaburzenie przeważnie nie wpływa na powstawanie obuocznego widzenia. Podczas patrzenia obuocznego widzenie obuoczne (fuzja obrazów) utrzymuje proste ustawienie gałek ocznych. W razie osłabienia obuocznego widzenia, wskutek na przykład urazu, choroby ogólnej, stresu czy dużego zmęczenia, może dochodzić do ujawnienia się zeza ukrytego, co powoduje podwójne widzenie. Zez towarzyszący to choroba zezowa ze wszystkimi objawami i skutkami tego zaburzenia. Zez nietowarzyszący porażenny cechuje się zaburzeniem ruchów oka – ruch oka w kierunku działania porażonego mięśnia jest osłabiony lub nawet zupełnie niemożliwy. Porażenie mięśnia lub mięśni gałkoruchowych może dotyczyć jednego lub obu oczu. Zez porażenny u małego dziecka powoduje takie same następstwa jak zez towarzyszący. Przyczyny zeza to: wady refrakcji, choroby gałki ocznej lub oczodołu, choroby mięśni gałkoruchowych lub nerwów unerwiających te mięśnie, choroby ośrodkowego układu nerwowego, czynniki genetyczne. Niekiedy przyczyny zeza nie są znane. Oczy słabo widzące lub ślepe ustawiają się w zezie (u dzieci najczęściej zbieżnym, a u dorosłych rozbieżnym). Jak często występuje? Zez ukryty występuje bardzo często, u ponad 50% osób. Ponieważ skuteczne leczenie choroby zezowej możliwe jest tylko u małych dzieci, ważna jest informacja, że jawny zez towarzyszący dotyczy około 4–5% populacji dzieci. Obecnie rzadko stwierdza się zez towarzyszący u dorosłych. Dorośli pacjenci ze zdiagnozowanym zezem towarzyszącym to osoby, u których zaniedbano odpowiednie leczenie w dzieciństwie. Zez porażenny występuje dosyć rzadko u dzieci, natomiast częściej u dorosłych. Jak się objawia zez? Zez objawia się nieprawidłowym, nierównoległym ustawieniem gałek ocznych, z wyjątkiem zeza ukrytego, który nie jest widoczny. Można go ujawnić podczas badania po uniemożliwieniu obuocznego widzenia. Niekiedy w stanie osłabienia obuocznego widzenia zez ukryty ujawnia się samoistnie, wówczas widoczne staje się nieprawidłowe ustawienie oka, ruchy oczu natomiast są prawidłowe – symetryczne – ale chory zaczyna widzieć podwójnie. Taki stan nazywany jest ostrym zezem. W zezie towarzyszącym ruchy oczu są prawidłowe, zez jest widoczny, zezujące oko słabiej widzi (z wyjątkiem zeza naprzemiennego, przy którym ostrość wzroku jest prawidłowa). W zezie porażennym ruchy chorego oka (lub oczu) są zaburzone, występuje podwójne widzenie i często wyrównawcze ustawienie głowy. Co robić w razie wystąpienia objawów? Zez jest zawsze objawem patologicznym. Badanie okulistyczne jest konieczne od razu po zauważeniu nieprawidłowego ustawienia oczu. Jak lekarz stawia diagnozę? Najprostszą metodą badania w kierunku zeza jest test naprzemiennego zasłaniania oczu fiksujących jakiś punkt położony na wprost przed pacjentem. Podczas wykonywania tego badania obserwuje się, czy gałki oczne są ustawione spokojnie, czy też wykonują jakieś ruchy. W przypadku prawidłowego, równoległego ustawienia oczu podczas naprzemiennego zasłaniania nie wykonują one żadnych ruchów. Jeżeli widoczny jest ruch oka zasłoniętego w chwili jego odsłaniania, czyli w momencie kiedy możliwe staje się obuoczne widzenie, wówczas można rozpoznać zez ukryty. Ryc. 2. Krzyż Maddoxa do badania kąta zeza ukrytego podczas patrzenia w dal. U chorego z zezem jawnym obserwuje się ruch nastawczy oka niezasłoniętego w chwili, kiedy drugie oko zostaje zakryte, tzn. w chwili, kiedy oko niezasłonięte musi podjąć fiksację. Konieczne jest sprawdzenie symetrii i zakresu ruchów oczu, badanie refrakcji oczu (zob. Badanie wady wzroku – wady refrakcji) i wyrównanie wady refrakcji (zob. Korekcja wad wzroku), badanie ostrości wzroku w dal i z bliska, określenie wielkości kąta zeza (zob. Badania ustawienia gałek ocznych/kąta zeza [synoptofor, listwy pryzmatyczne]), stanu obuocznego widzenia, jak również badanie przedniego odcinka (zob. Badanie w lampie szczelinowej [biomikroskopie]) i dna oczu (zob. Wziernikowanie dna oka [oftalmoskopia]). Ryc. 3. Skrzydło Maddoxa do badania kąta zeza ukrytego podczas patrzenia do bliży. Jakie są sposoby leczenia zeza? Zez ukryty najczęściej nie wymaga leczenia, o ile nie powoduje żadnych dolegliwości. Gdy tylko pojawiają się bóle oczu, bóle głowy czy okresowe podwójne widzenie, konieczne są okulary pryzmatyczne. Można również stosować toksynę botulinową A do odpowiednich mięśni, aby wywołać zmniejszenie ich napięcia i uzyskać zmniejszenie ukrytego zeza. Duży zez ukryty może stać się zezem jawnym, któremu stale towarzyszy podwójne widzenie. Ten tzw. ostry zez wymaga pilnego leczenia operacyjnego. Leczenie zeza jawnego towarzyszącego trzeba rozpoczynać od razu po wykryciu tej choroby. Dziecko powinno się przyzwyczaić do stałego noszenia okularów, leczenia niedowidzenia (zasłanianie zdrowego oka, ćwiczenia rehabilitacyjne; zob. Niedowidzenie). Pewien odsetek dzieci z zezem towarzyszącym wymaga leczenia operacyjnego mięśni gałkoruchowych, na przykład w przypadku zeza o dużym kącie, w zezie pionowym lub skośnym. Chorych z zezem porażennym powinien leczyć przyczynowo neurolog, neurochirurg, endokrynolog, internista lub chirurg szczękowo-twarzowy, okulista natomiast początkowo prowadzi leczenie zachowawcze (okulary pryzmatyczne, ćwiczenia mięśni gałkoruchowych). Leczenie operacyjne może być podjęte dopiero po upływie 6–12 miesięcy od wystąpienia zeza porażennego, jeżeli porażenie nie ustąpi w tym czasie. Operacje mięśni gałkoruchowych polegają na wzmocnieniu lub osłabieniu wybranych mięśni chorego oka lub obu oczu. Na przykład u chorego z zezem zbieżnym wskazane jest osłabienie mięśnia prostego przyśrodkowego oraz wzmocnienie mięśnia prostego bocznego zezującego oka. Przed operacją zeza towarzyszącego u młodzieży i dorosłych (ze wskazań estetycznych) konieczne jest wykonanie prób z pryzmatem, gdyż grozi im wystąpienie pooperacyjnego podwójnego widzenia. Dlatego też u tych pacjentów niekiedy możliwe jest tylko zmniejszenie wielkości kąta zeza. Czy możliwe jest całkowite wyleczenie? Jeżeli leczenie zeza rozpoczęte jest wcześnie, zaraz po uwidocznieniu się tej nieprawidłowości i w możliwie najmłodszym wieku dziecka, całkowite wyleczenie jest możliwe. W tym celu konieczne jest łączenie kilku metod leczenia (odpowiednie okulary lub soczewki kontaktowe, leczenie niedowidzenia, operacja mięśni gałkoruchowych) oraz dobra współpraca opiekunów dziecka z lekarzem. Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych zez porażenny może się cofnąć wskutek zastosowania właściwego leczenia przyczynowego, ale także może pozostać. U takich chorych konieczne jest leczenie operacyjne mięśni gałkoruchowych. Co trzeba robić po zakończeniu leczenia? Konieczne są okresowe kontrole okulistyczne. Jak uniknąć choroby? Zapobieganie niektórym postaciom zeza, a także jego wczesne leczenie, można rozpocząć po wykonaniu niezbędnych badań profilaktycznych u małych dzieci. Należy je przeprowadzić w wieku niemowlęcym – w 2.–4. i/lub 6.–7. roku życia – oraz gdy opiekunowie dziecka zauważają jakiekolwiek niepokojące objawy. Wczesne badanie okulistyczne należy koniecznie wykonać u dzieci urodzonych przedwcześnie (wcześniaki), u których wady refrakcji i zez występują częściej niż u dzieci urodzonych o czasie, oraz u dzieci pochodzących z rodzin, u których stwierdzono: wady refrakcji, zez, niedowidzenie, wrodzone choroby oczu.
. 266 766 489 214 387 221 25 248